Jesienne porządki: czego nie usuwać, aby pomóc naturze?

Jesienne porządki zwykle kojarzą nam się z grabieniem liści, przycinaniem roślin i „doprowadzaniem ogrodu do porządku”. Warto jednak zostawić część naturalnego „bałaganu”, bo liście, gałązki czy zaschnięte łodygi są ważnym schronieniem i źródłem pokarmu dla wielu gatunków owadów, ptaków i drobnych zwierząt. Dzięki temu ogród nie tylko wygląda ładnie, ale też staje się małym, przyjaznym ekosystemem, który realnie wspiera naturę.

Liście na rabatach – naturalna kołderka dla gleby i zwierząt

Luźno leżące liście na rabatach działają jak naturalna kołderka: chronią glebę przed mrozem, przed wysychaniem i przed rozbryzgiwaniem się podczas deszczu. Powoli się rozkładają, dzięki czemu użyźniają ziemię jak kompost. Między liśćmi powstaje mnóstwo mikrozakamarków, w których mogą chować się, zimować i żerować różne gatunki zwierząt. Dzięki temu rabata staje się nie tylko ładniejsza, ale przede wszystkim bardziej „żywa” i odporna.

Jakie zwierzęta skorzystają z luźno leżących liści?

• Pożyteczne owady drapieżne – np. biedronki, złotooki, biegaczowate chrząszcze,
• Owady zapylające zimujące przy ziemi – np. trzmiele królowe, niektóre dzikie pszczoły i muchówki,
• Gąsienice motyli – które kryją się w ściółce, w kokonach lub wśród liści,
• Dżdżownice i inne bezkręgowce glebowe – skoczogonki, krocionogi, stonogi, ślimaki,
• Pająki – budujące sieci nisko przy ziemi i polujące między liśćmi,
• Płazy – np. żaby i ropuchy, które szukają wilgotnych, ukrytych miejsc na przeczekanie chłodów,
• Drobne ptaki ogrodowe – kosy, drozdy, rudziki, sikory, które w takich rabatach łatwiej znajdują pokarm (owady i larwy).

,,Mini-hotele" dla jeży i drobnych stworzeń

„Mini-hotele” z gałęzi, liści i patyków to proste, naturalne kryjówki, które możesz stworzyć w ogrodzie bez dodatkowych kosztów. Zamiast wywozić wszystko „do czysta”, warto część gałęzi, patyków i liści zsunąć w jedno, spokojne miejsce pod krzewami czy przy ogrodzeniu. Taki zakątek daje schronienie nie tylko jeżom, ale też żabom, ropuchom, myszom polnym, jaszczurkom oraz wielu owadom i pająkom. Dzięki temu ogród staje się bardziej różnorodny i samoregulujący – rośnie liczba naturalnych sprzymierzeńców w walce ze szkodnikami, a Ty robisz realny, mały krok dla przyrody.

Jak przygotować kopczyk do zimowania dla jeża?

• Wybierz ciche, osłonięte miejsce – najlepiej pod żywopłotem, krzewami lub w rogu ogrodu, z dala od ruchliwej ścieżki, grilla czy wjazdu samochodu,
• Na ziemi ułóż warstwę suchych liści lub trochę siana – to będzie „materac” izolujący od chłodu i wilgoci,
• Na wierzchu ułóż gałęzie i grubsze patyki, tworząc coś w rodzaju niskiej „chatki” z prześwitem, tak aby w środku powstała wolna przestrzeń dla jeża,
• Całość przysyp luźnymi liśćmi – nie ubijaj ich mocno, żeby wewnątrz zostało powietrze i suche, przytulne zakamarki,
• Nie zaglądaj później do środka, nie rozgrzebuj – zimującego jeża łatwo zestresować lub wybudzić,
• Jeśli masz psa, postaraj się, by nie miał bezpośredniego dostępu do kopczyka (np. lekka barierka z gałązek, niski płotek).

Taki prosty kopczyk może stać się bezpiecznym zimowym schronieniem dla jeża, a przy okazji całym mini-ekosystemem dla wielu innych małych mieszkańców ogrodu.

Owoce na drzewach i krzewach – jesienno-zimowy bufet dla ptaków

Owoce, które wydają drzewa i krzewy owocowe, a pozostaja na nich do zimy, to dla ptaków prawdziwy bufet szwedzki, szczególnie w mroźne dni, gdy owadów już brak, a nasion jest mało. Zamiast oczyszczać rośliny z resztek owoców, warto zostawić je na gałęziach – ptaki zjedzą je stopniowo przez całą jesień i zimę, a przy okazji pomogą rozsiewać nasiona. To prosta pomoc dla przyrody, którą możesz dać nawet w niewielkim ogrodzie czy na działce.

Na jakich krzewach i drzewach warto zostawić owoce i jakie ptaki z nich korzystają?

• Jarząb, głóg, kalina: drozdy (kos, kwiczoł, drozd śpiewak), jemiołuszki, szpaki,
• Dzika róża, berberys, irgi, ligustry: gil, grubodziób, dzwońce, mazurki, wróble,
• Bez czarny, winorośle: kosy, szpaki, kwiczoły,
• Rokitnik, tarnina: kosy, drozdy, gil, czasem sójki,
• Stare jabłonie i grusze: kosy, szpaki, kwiczoły, sierpówki i inne gołębie.