Rudbekie i jeżówki
Rudbekie i jeżówki pochodzą z Ameryki Północnej i są ze sobą bardzo spokrewnione. Obie rośliny należą do rodziny astrowatych i łączy je taka sama budowa kwiatostanu, wytwarzają bowiem koszyczki.
Nazwę rudbekia nadał roślinie Karol Linneusz na cześć swojego utalentowanego ucznia – Olafa Rudbecka. Nazwa jeżówka pochodzi od greckiego słowa „echinos” co oznacza – jeż (środek kwiatostanu jeżówki przypomina to zwierzątko).
Rudbekie to rośliny jednoroczne, dwuletnie lub byliny, rosnące nawet kilkanaście lat na jednym stanowisku. Jeżówki natomiast to krótkowieczne byliny (efektowne 3 – 4 sezony).
Między rudbekiami i jeżówkami jest wiele podobieństw. Są to rośliny tworzące kępy o wzniesionych, sztywnych pędach. W zależności od gatunku rudbekie osiągają od kilkudziesięciu cm do 2 m wysokości, jeżówki natomiast dorastają do 150 cm wysokości. Mimo znacznych rozmiarów jeżówki i rudbekie nie mają tendencji do pokładania się i nie wymagają stosowania podpór. Liście mają pojedyncze, jajowato lancetowate, naprzemianległe, zazwyczaj ciemnozielone. Niektóre gatunki mają łodygi i liście owłosione. Kwiatostanem jest koszyczek złożony z dużych, brzeżnych kwiatów języczkowych o jaskrawych kolorach. W środku znajdują się małe kwiaty rurkowe.
Kolory kwiatostanów rudbekii i jeżówki są zróżnicowane. Rudbekia ma kwiaty języczkowe najczęściej żółte ale też żółto-czerwone, żółto-brązowe, rdzawe. Kwiaty rurkowe natomiast są zielone, rdzawe, purpurowe, brązowe lub czarne. Jeżówka ma kwiaty języczkowe białe, kremowe, żółte, pomarańczowe, różowe, czerwone, purpurowe, a kwiaty rurkowe zielone, rdzawe, żółte, pomarańczowe, czerwone, purpurowe.
GATUNKI JEŻÓWKI I RUDBEKII
Rodzaj rudbekia (Rudbeckia) obejmuje około 15 gatunków. W Polsce w środowisku naturalnym występują tylko dwa gatunki rudbekia naga (R. laciniata) i rudbekia owłosiona (R. hirta). Są to rośliny obcego pochodzenia, które zdołały się zadomowić w naszym siedlisku.
Obecnie w Polsce uprawianych jest kilka gatunków rudbekii. Najpopularniejsza, tworząca gęste kępy, jest rudbekia błyskotliwa (R. fulgida). Równie popularna jest rudbekia lśniąca (R. nitida) i rudbekia okazała (R. speciosa). Wśród rudbekii spotykamy też rośliny jednoroczne do których należy rudbekia owłosiona (R. hirta).
Rodzaj jeżówka (Echinacea) liczy 9 gatunków. W Polsce uprawiane są tylko trzy gatunki. Najpopularniejsza jest jeżówka purpurowa (E. purpurea), równie popularna jest jeżówka blada (E. pallida) i jeżówka wąskolistna (E. angustifolia).
UPRAWA JEŻÓWKI I RUDBEKII
Rudbekie i jeżówki charakteryzują się długim kwitnieniem: od pełni lata aż do pierwszych, jesiennych przymrozków. Pierwsze, w lipcu, zakwitają rudbekie, w sierpniu dołączają jeżówki. Systematyczne usuwanie przekwitłych kwiatostanów mobilizuje rośliny do zawiązywania nowych pąków, dzięki czemu ich kwitnienie się wydłuża.
Rudbekie i jeżówki preferują stanowiska słoneczne i ciepłe. Mniej słoneczne stanowiska lepiej tolerują jeżówki. Rudbekie i jeżówki nie mają wygórowanych wymagań w stosunku do gleby, ale najlepiej rosną na glebie wilgotnej i żyznej. Podczas susz należy je obficie podlewać. Większe wymagania pokarmowe mają jeżówki. Przed sadzeniem warto wymieszać glebę z kompostem. Wiosną i wczesnym latem rośliny należy kilkakrotnie zasilić nawozem do roślin kwitnących. Rudbekie są w pełni mrozoodporne, natomiast jeżówki należy jesienią osłonić liśćmi lub gałązkami.
ZASTOSOWANIE
Rudbekie i jeżówki to coraz popularniejsze ogrodowe rośliny ozdobne, które doskonale spisują się także jako kwiaty balkonowe. Nadają się na rabaty bylinowe oraz jako kwiaty cięte. Do wazonu rośliny należy ścinać w pełni rozkwitu. Można je sadzić w grupach lub pojedynczo. Dobrze prezentują się w zestawieniu z floksami, astrami, nawłociami, gailardią, przegorzanem, kłosowcem, czy rozchodnikiem okazałym.
Indianie Ameryki Północnej stosowali jeżówkę purpurową w leczeniu różnych dolegliwości, m. in.: bólu zębów i gardła, przeciwko wściekliźnie oraz we wszelkich stanach zapalnych. Współczesna medycyna także wykorzystuje lecznicze właściwości jeżówki purpurowej. Jeżówkę stosuje się w stanach zapalnych, przeziębieniach, alergiach skórnych, astmie, oparzeniach. Surowcem zielarskim są kwiaty oraz korzenie 4-letnich roślin.
